حاجی فیروز و تاریخچه ناگفته اش

حاجی فیروز با تمدنی به قدمت هزاران سال قبل، همان مرد سیاه رویی است که هر سال با لباسی قرمز، دایره زنگی به دست، برسر هر کوچه و بازار نوید آمدن سال نو را می دهد.

و داستان جالبی دارد که شاید کمتر آن را شنیده باشیم!

درمیان کتابهای تاریخ ایران باستان روایتهای جالبی بیان کرده اند که «فیروز» نماد بازگشت از دنیای مردگان دموزی خدای سومری ها است و چهره سیاهش نشان آن است و لباس سرخش نشان خون سیاوش است.

زمانی که الهه «تموز» که «ایشتر» نام دارد، برای ازدواج، شاه دوموزی را در نظر می‌گیرد، روزی ایشتر به دلایلی نا‌معلوم به زیر زمین سفر می‌کند. با ورود او به زیر زمین، جریان باروری و حیات در زمین متوقف می‌شود. خدایان برای رفع این مشکل تصمیم می‌گیرند، دوموزی را به زیر زمین بفرستند. وقتی دوموزی به زمین باز‌می‌گردد، فصل بهار آغاز می‌شود. او هنگام بیرون آمدن از زیر زمین، تنبک و دایره زنگی در دست داشته و صورتش کاملا سیاه بوده است. به‌این ترتیب حاجی فیروز در پیشینه اساطیری ما شکل گرفته است.

اما جالب است بدانید که ماجرا به این نقطه ختم نمی شود و داستان های زیادی در پی حاجی فیروز هرسال نوروز است.

حاجی فیروز را با جشن‌های باستانی سیاوش پیوند می‌دهد. سیاوش خود نیز نمادی از زنده شدن دوباره یا «نوزایی» است. آن‌گونه که در افسانه‌ها آمده است، سیاوش با گذر از آتش دوباره متولد می‌شود. در داستان‌های اسطوره‌ای نیز روایت‌هایی مبنی بر روییدن گیاه از خون سیاوش وجود دارد که این گیاه به «پرسیاوشان» مشهور است. لباس قرمز حاجی فیروز، نماد روی آوردن به شادی است و تحولی عظیم در زندگی را نشان می‌دهد. حاجی فیروز به ما شادمانی در شروع سال جدید را یاد‌آوری می‌کند.

در جایی دیگر فلسفه لباس سرخ را نماد آتش و اهمیت آن در آیین زرتشتیان دانسته و حاجی فیروز را نگهبان آتش می خواندند.

در اخر در کتب تاریخی این قصه هم نقل شده است که “پیروزی نهاوندی” سرباز ایرانی بوده که تحت فرمان فرمانده ی بزرگ ایرانی”رستم فرخزاد” بوده و به دست اعراب در زمان خلیفه دوم به اسارت گرفته شد، اما او توانست اعتماد اعراب را جلب کند و آنقدر با سیاست رفتار کرد که حتی توانست خلیفه را بکشد.

همچنین نام “حاجی” را از اسارت در عربستان به دست آورده است، اما به دلیل نبودن حرف”پ” در زبان عربی، اسم او از پیروز به فیروز تغییر یافت و  آمده ترانه«ارباب خودم چرا نمیخندی» شعری بوده که برای اربابش میخوانده است که این عبارت به پیروزی و انتقام ایرانیان از اعراب اشاره دارد.

و در پایان تمام نظرات یک وجه مشترک وجود دارد و آن قدمت و اصالت و شادی مردم ایران زمین برای ورود به آغاز سال نو است.

پیشاپیش سال نو مبارک

جهت آشنایی با آیین ها و رسومات  زیبای چهارشنبه سوری اینجا کلیک کنید.

جهت آشنایی با آیین و رسوم نوروز در دیگر کشور های جهان اینجا کلیک کنید.